Wieczorna rutyna

Tworzenie i wizualizowanie wieczornej rutyny jest niezwykle ważnym narzędziem dla dzieci z trudnościami w komunikacji. Dotyczy to zwłaszcza dzieci z autyzmem. Dzięki regularnym czynnościom wykonywanym przed snem, dzieci mogą czuć się bezpieczniej. Dodatkowo, wspiera to rozwój umiejętności komunikacyjnych. Dzieci z autyzmem często mają problemy z przetwarzaniem informacji. Z tego powodu wizualizacja rutyny pomaga im zrozumieć sekwencję wydarzeń. W ten sposób zmniejsza się ich poczucie niepewności, co korzystnie wpływa na komfort emocjonalny.

Znaczenie przewidywalności dla dzieci z autyzmem

Dzieci z autyzmem często mają trudności z adaptacją do zmian. Wynika to z ich specyficznego przetwarzania informacji oraz ograniczonej elastyczności myślenia. Brak struktury w codziennych czynnościach może prowadzić do wzrostu niepokoju. W efekcie, pojawiają się zachowania trudne. Wprowadzenie rutyny pomaga w zminimalizowaniu tych problemów. Przewidywalność daje dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Ponadto, jak wskazują badania, przewidywalna struktura ma korzystny wpływ na rozwój poznawczy dzieci z autyzmem【Buekelman, Mirenda 2013】. Dzięki rutynie, dzieci mogą skupić się na otoczeniu oraz interakcjach społecznych.

Wizualizacja jako wsparcie w zrozumieniu rutyny

Dzieci z trudnościami w komunikacji, zwłaszcza te niemówiące, często mają problemy z rozumieniem słownych instrukcji. W takich przypadkach wizualizacja staje się kluczowym wsparciem. Prezentacja czynności za pomocą obrazków, piktogramów lub zdjęć pomaga im lepiej zrozumieć, co nastąpi w najbliższym czasie. Z tego względu, użycie symboli graficznych w codziennej komunikacji wspiera rozwój umiejętności komunikacyjnych【Mirenda, 2008】. Dzięki temu dzieci mają mniej trudności w przetwarzaniu informacji. Co więcej, wizualizacje pomagają im unikać frustracji związanej z niewłaściwym zrozumieniem słownych poleceń.

Wsparcie samodzielności i rozwój kompetencji społecznych

Kolejnym istotnym aspektem jest rozwój samodzielności. Wizualne wsparcie wieczornej rutyny pozwala dzieciom z trudnościami komunikacyjnymi łatwiej realizować poszczególne etapy codziennych czynności. Dzięki wizualizacjom, takie zadania jak mycie zębów czy ubieranie piżamy stają się bardziej zrozumiałe. Dziecko może stopniowo uczyć się samodzielnego wykonywania tych czynności. Ponadto, w dłuższej perspektywie, dzieci uczą się radzić sobie bez pomocy dorosłych. W efekcie, rośnie ich poczucie własnej wartości. Dzieci czują się bardziej niezależne. Co więcej, wzmacnia to ich kompetencje społeczne, które są niezwykle ważne w dalszym rozwoju.

Redukcja stresu i poprawa jakości snu

Niepewność co do kolejnych kroków wieczornej rutyny może prowadzić do frustracji. Dzieci z autyzmem mogą czuć się zagubione, jeśli nie wiedzą, co będzie następne. W konsekwencji, ich poziom stresu wzrasta, co negatywnie wpływa na jakość snu. Wprowadzenie wizualnej rutyny pomaga zredukować te negatywne emocje. Dzięki graficznemu przedstawieniu czynności, dziecko wie, czego się spodziewać. Jak pokazują badania, dzieci, które korzystają z takich narzędzi, mają mniejsze trudności z przetwarzaniem informacji【Drager, 2009】. W rezultacie, są bardziej spokojne i łatwiej zasypiają. Poprawa jakości snu ma natomiast bezpośredni wpływ na ich funkcjonowanie w ciągu dnia.

Korzyści z narzędzi AAC w wieczornej rutynie

Narzędzia komunikacji wspomagającej, takie jak PCS (Picture Communication Symbols), są szczególnie pomocne. Dzięki nim dzieci z autyzmem i trudnościami komunikacyjnymi mogą lepiej zrozumieć, co się wydarzy. Co więcej, mogą one aktywnie uczestniczyć w planowaniu swoich czynności. Systemy AAC, jak podkreślają Sennot, Light i McNaughton, wspierają nie tylko dzieci, ale również ich opiekunów【Sennot, Light, McNaughton, 2016】. Narzędzia te pozwalają na lepszą organizację wieczornych zadań. Z tego względu warto je regularnie stosować.

Dostosowanie wizualizacji do indywidualnych potrzeb dziecka

Każde dziecko ma inne potrzeby. Z tego względu ważne jest, aby narzędzia wizualne były dostosowane do jego preferencji. Niektóre dzieci lepiej reagują na piktogramy, inne preferują zdjęcia. Zdarza się również, że sekwencje wideo okazują się najskuteczniejszym narzędziem. Dlatego opiekunowie powinni monitorować reakcje dziecka i dostosowywać narzędzia wizualne do jego potrzeb. Dzięki temu wizualizacja stanie się bardziej efektywna, a dziecko łatwiej zrozumie sekwencję wydarzeń.

Wnioski

Tworzenie i wizualizacja wieczornej rutyny przynoszą szereg korzyści. Dzieci z trudnościami w komunikacji, w tym dzieci z autyzmem, zyskują dzięki regularności oraz jasności, jaką zapewniają wizualne wsparcia. Przewidywalność oraz struktura pomagają im zredukować stres, a także lepiej funkcjonować w codziennym życiu. Narzędzia takie jak PCS wspierają nie tylko samodzielność, ale także rozwój kompetencji społecznych. Z tego względu warto je stosować regularnie, dostosowując do indywidualnych potrzeb dziecka.

Bibliografia

• Buekelman, D.R., Mirenda, P. Augmentative and alternative communication. Supporting children and adults with complex communication needs. 3rd ed. Paul H. Brookes Publishing Co., Baltimore 2013.
• Drager, K. Aided Modeling Interventions for Children With Autism Spectrum Disorders Who Require AAC. Perspectives on Augmentative and Alternative Communication 2009, 18(4): 114.
• Mirenda, P. A Back Door Approach to Autism and AAC. Augmentative and Alternative Communication 2008, 24, 220–234.
• Sennot, S.C., Light, J. C., McNaughton, D. AAC Modeling Intervention Research Review. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities 2016, Vol. 41(2), 101–115.