Słownictwo podstawowe

Modelowanie jest jednym z kluczowych elementów w rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych u dzieci z autyzmem, zwłaszcza tych niemówiących, które korzystają z metod komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC, ang. Augmentative and Alternative Communication). Proces modelowania polega na regularnym i konsekwentnym pokazywaniu dziecku, jak korzystać z systemów AAC, takich jak tablice komunikacyjne, urządzenia generujące mowę, czy aplikacje na tabletach. Poprzez pokazywanie, jak używać symboli, słów i zdań w odpowiednim kontekście, dorośli mogą pomóc dzieciom w lepszym zrozumieniu znaczenia słów oraz rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych.

Znaczenie modelowania słów i ich kontekstu

Dzieci z autyzmem, zwłaszcza niemówiące, mogą mieć trudności z nauką i zrozumieniem znaczenia słów oraz ich użycia w różnych sytuacjach. Modelowanie jest kluczowym sposobem na nauczanie dzieci, jak korzystać z systemu AAC, ponieważ pokazuje im, jak i kiedy używać różnych symboli oraz słów. Na przykład, gdy dorosły modeluje użycie słowa „pić” w momencie, gdy dziecko prosi o napój, pomaga dziecku zrozumieć, co to słowo oznacza i jak je stosować w kontekście.

Modelowanie w AAC, choćby słownictwa podstawowego, daje dzieciom szansę obserwowania, jak słowa są używane w sposób funkcjonalny i znaczący. Dzięki temu mogą nauczyć się, że słowa mają konkretne zastosowanie w komunikacji z innymi osobami. W ten sposób dzieci z autyzmem zyskują możliwość przyswajania nowych pojęć i rozwijania umiejętności językowych w sposób naturalny, poprzez codzienną interakcję.

Rozwijanie umiejętności językowych i społecznych

Modelowanie wspiera rozwój umiejętności językowych u dzieci niemówiących, ponieważ pomaga im zrozumieć, jak tworzyć pełne zdania i jak je stosować w różnych sytuacjach. Dzieci uczą się, że komunikacja jest kluczowa do wyrażania swoich potrzeb, myśli i uczuć. Na przykład, dorosły może modelować zdanie „Chcę zagrać w grę” w odpowiednim momencie, aby pokazać dziecku, jak może wyrazić swoje pragnienie zabawy.

Modelowanie jest również ważne dla rozwijania umiejętności społecznych, ponieważ uczy dzieci, jak nawiązywać i utrzymywać interakcje z innymi ludźmi. Poprzez modelowanie dorosły pokazuje, jak witać się, żegnać, prosić o coś, czy dziękować. Te podstawowe umiejętności społeczne są niezbędne do nawiązywania relacji z rówieśnikami i dorosłymi.

Ułatwienie nauki przez obserwację

Dzieci z autyzmem, zwłaszcza te niemówiące, często uczą się lepiej poprzez obserwację i naśladowanie. Kiedy dorosły modeluje korzystanie z AAC, choćby słownictwo podstawowe, dziecko ma możliwość zobaczenia, jak te narzędzia są używane w praktyce. W ten sposób nauka staje się bardziej dostępna i zrozumiała. Na przykład, jeśli dziecko obserwuje dorosłego używającego symbolu „kwiat” podczas spaceru w ogrodzie, może zrozumieć, że ten symbol odnosi się do rzeczywistego przedmiotu, który widzi.

Ponadto, modelowanie pozwala dziecku na naukę w sposób, który jest dla niego naturalny i mniej stresujący. Dziecko nie musi od razu samo używać symboli czy słów – może najpierw obserwować, jak robi to dorosły, a następnie stopniowo próbować naśladować te zachowania.

Zwiększenie motywacji do komunikacji

Modelowanie w AAC jest kluczowe dla zwiększenia motywacji dzieci do komunikacji. Kiedy dzieci widzą, że dorośli używają AAC w sposób funkcjonalny i skuteczny, zaczynają rozumieć, że komunikacja może przynieść konkretne korzyści. Na przykład, jeśli dorosły modeluje użycie symbolu „chcę jeść” i natychmiast po tym dostaje jedzenie, dziecko uczy się, że korzystanie z symboli może prowadzić do spełnienia jego potrzeb.

Dzięki modelowaniu dzieci mogą również zauważyć, że komunikacja jest dwukierunkowa. Widząc, jak dorośli reagują na komunikaty wysyłane za pomocą AAC, dziecko uczy się, że może wpływać na swoje otoczenie i wyrażać swoje potrzeby i pragnienia.

Budowanie pewności siebie

Dzieci niemówiące często mają trudności z komunikacją werbalną, co może prowadzić do frustracji i obniżenia poczucia własnej wartości. Modelowanie użycia AAC pomaga budować pewność siebie, ponieważ pokazuje dzieciom, że istnieje inna droga do komunikacji. Gdy dzieci widzą, że ich opiekunowie i nauczyciele regularnie korzystają z systemów AAC, zyskują pewność, że to narzędzie jest dla nich odpowiednie i wartościowe.

Dzięki temu dzieci są bardziej skłonne do korzystania z AAC w różnych sytuacjach, a nie tylko w obecności specjalistów. Zwiększa to ich samodzielność i umożliwia bardziej pełne uczestnictwo w codziennych aktywnościach, co jest kluczowe dla ich rozwoju.

Zrozumienie kontekstu użycia słów

Modelowanie w AAC pomaga dzieciom zrozumieć nie tylko znaczenie poszczególnych słów, ale także ich kontekst użycia. Na przykład, słowo „proszę” może być użyte w różnych sytuacjach – prosząc o coś do jedzenia, pytając o pomoc lub wyrażając prośbę o zabawkę. Modelowanie tych sytuacji w naturalnym kontekście pozwala dziecku zrozumieć, że jedno słowo może mieć różne zastosowania w zależności od sytuacji. To pomaga w rozwijaniu bardziej elastycznych umiejętności językowych i lepszego zrozumienia komunikacji.

Podsumowanie

Modelowanie w AAC jest niezwykle ważne dla dzieci z autyzmem, zwłaszcza tych niemówiących. Pomaga w nauce znaczenia słów, sposobu ich użycia oraz kontekstu, w jakim mogą być stosowane. Dzięki modelowaniu dzieci mogą rozwijać swoje umiejętności językowe i społeczne, zrozumieć wartość komunikacji i poczuć się bardziej pewnie w interakcjach z innymi. Modelowanie wspiera także motywację do korzystania z AAC, ułatwia naukę przez obserwację i buduje samodzielność. Jest to narzędzie kluczowe w terapii i edukacji dzieci z autyzmem, które korzystają z metod komunikacji alternatywnej i wspomagającej.

Bibliografia:

• Beukelman, D. R., & Light, J. (2020). Augmentative and Alternative Communication: Supporting Children and Adults with Complex Communication Needs. Paul H. Brookes Publishing Co.
• Kent-Walsh, J., & Binger, C. (2009). Teaching Communication Partners to Use AAC: Strategies for Maximizing Language Learning and Communication Development. Perspectives on Augmentative and Alternative Communication.
• Light, J., & McNaughton, D. (2014). Communicative Competence for Individuals who use AAC: From Research to Effective Practice. Plural Publishing.
• Mirenda, P. (2003). “He’s Not Really a Reader…”: Perspectives on Supporting Literacy Development in Individuals with Autism. Topics in Language Disorders.
• Porter, G., & Cafiero, J. M. (2009). AAC Strategies for Individuals with Moderate to Severe Disabilities. Communication and Education.
• Romski, M. A., & Sevcik, R. A. (2005). Augmentative Communication and Early Intervention: Myths and Realities. Infants & Young Children.
• Sennott, S. C., & Bowker, A. (2011). AAC Modeling Intervention for Individuals with Autism Spectrum Disorders: A Systematic Review. Journal of Autism and Developmental Disorders.
• Thunberg, G., & Ahlsén, E. (2011). AAC and Literacy: A Comprehensive Overview. Wiley-Blackwell.