Dzieci niemówiące, czyli te które korzystają z komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC – Augmentative and Alternative Communication), potrzebują specjalnych narzędzi do wyrażania swoich potrzeb, pragnień czy uczuć. Symbole z kategorii „zabawki” odgrywają ważną rolę w rozwoju komunikacyjnym. Poznawczym oraz społecznym  dzieci. Zabawki zaś są przecież, nieodłącznym elementem dzieciństwa. Umiejętność komunikowania się na ich temat pozwala dzieciom niemówiącym na uczestnictwo w zabawie. Interakcje z rówieśnikami oraz rozwijanie umiejętności społecznych czy językowych.

Rozwój komunikacyjny i językowy

Symbole z kategorii „zabawki” wspierają rozwój umiejętności komunikacyjnych i językowych dzieci niemówiących. Umożliwiają im wyrażanie swoich preferencji dotyczących zabawek. Proszenie o określone zabawki, lub inicjowanie zabawy z innymi dziećmi. Używanie symboli związanych z zabawkami pozwala dzieciom na uczestnictwo w zabawie. Jest to kluczowe dla ich rozwoju społecznego i emocjonalnego [1].

Badania pokazują, że dzieci niemówiące, które korzystają z symboli AAC. W tym związanych z zabawkami, rozwijają szersze słownictwo funkcjonalne.  Są też w stanie budować bardziej złożone wypowiedzi. A to z kolei wzmacnia ich kompetencje językowe [2]. Symbole te mogą być także wykorzystywane jako narzędzia do nauki nowych słów i pojęć. Również do rozwijania umiejętności narracyjnych, poprzez opowiadanie historii związanych z zabawą [3].

Wpływ na rozwój poznawczy

Symbole z kategorii „zabawki” mają istotny wpływ na rozwój poznawczy dzieci niemówiących. Zabawki stanowią naturalny kontekst do nauki rozpoznawania. Klasyfikowania oraz nazywania obiektów. Ponieważ wspomaga to rozwój myślenia abstrakcyjnego czy umiejętności kategoryzacji [4]. Na przykład, dzieci mogą uczyć się rozróżniać zabawki. Pod kątem koloru, kształtu, funkcji czy materiału. To z kolei rozwija ich zdolności analityczne.

Ponadto, zabawa z wykorzystaniem symboli AAC promuje rozwój umiejętności rozwiązywania problemów oraz podejmowania decyzji. Dzieci mogą uczyć się, jak rozwiązywać konflikty związane z zabawkami. Jak dzielić się nimi z innymi. Czy jak organizować zabawki według określonych kryteriów.  Z uwagi na to, że  jest ważne dla ich ogólnego rozwoju poznawczego [5].

Wsparcie integracji społecznej

Uczenie dzieci niemówiących korzystania z symboli z kategorii „zabawki” ma również istotne znaczenie dla ich integracji społecznej. Zabawki przecież są naturalnym medium do interakcji między dziećmi. A umiejętność komunikowania się na ich temat  znacznie zwiększa możliwości uczestniczenia w zabawach grupowych oraz budowania relacji z rówieśnikami [6].

Dzieci, które potrafią używać symboli AAC do komunikowania się o zabawkach,  łatwiej przecież wchodzą w interakcje społeczne.  To z kolei zwiększa ich poczucie przynależności. I akceptacji w grupie rówieśniczej. Badania wykazują, że zabawa wspiera rozwój umiejętności społecznych. Takich jak: współpraca, dzielenie się, nawiązywanie kontaktów wzrokowych oraz rozumienie intencji innych [7].

Znaczenie dla rozwoju emocjonalnego

Symbole z kategorii „zabawki” wspierają również rozwój emocjonalny dzieci niemówiących. Zabawki są często wykorzystywane jako narzędzia do wyrażania emocji oraz odkrywania świata. A możliwość komunikowania się na ich temat przy pomocy symboli AAC pomaga przecież dzieciom w lepszym zrozumieniu. Oraz wyrażeniu swoich uczuć [8]. Dzieci mogą używać symboli do wyrażania radości, frustracji, smutku czy zadowolenia. Ponieważ jest to kluczowe dla rozwoju ich umiejętności regulacji emocjonalnej.

Znaczenie edukacyjne

Wprowadzenie symboli z kategorii „zabawki” ma również wartość edukacyjną. Zabawki przecież mogą służyć jako narzędzia do nauki matematyki (np. liczenie klocków). Nauki języka (np. nazywanie różnych zabawek) oraz rozwijania umiejętności motorycznych (np. układanie puzzli) [9]. Dzięki symbolom AAC dzieci niemówiące mogą aktywnie uczestniczyć w takich aktywnościach.  A to z kolei sprzyja ich ogólnemu rozwojowi edukacyjnemu.

Wnioski

Podsumowując- wprowadzanie symboli z kategorii „zabawki” dla dzieci niemówiących ma kluczowe znaczenie dla ich wszechstronnego rozwoju. Symbole te przecież wspierają rozwój komunikacyjny, poznawczy, społeczny i emocjonalny, umożliwiając dzieciom uczestnictwo w zabawie, interakcje z rówieśnikami oraz rozwijanie umiejętności społecznych i językowych.

Przypisy

1. Light, J., & McNaughton, D. (2014). „Communicative Competence for Individuals Who Use AAC: From Research to Effective Practice”. Augmentative and Alternative Communication, 30(1), 1-18.
2. Beukelman, D. R., & Mirenda, P. (2013). „Augmentative and Alternative Communication: Supporting Children and Adults with Complex Communication Needs”. Baltimore, MD: Paul H. Brookes Publishing Co.
3. Thunberg, G. (2011). „Using Visual Aids and Symbols to Promote Communication in Children with Disabilities”. Scandinavian Journal of Disability Research, 13(4), 305-318.
4. von Tetzchner, S., & Martinsen, H. (2000). „Introduction to Symbol Communication”. London: Whurr Publishers.
5. Schlosser, R. W., & Wendt, O. (2008). „Effects of Augmentative and Alternative Communication Intervention on Speech Production in Children with Autism: A Systematic Review”. American Journal of Speech-Language Pathology, 17(3), 212-230.
6. Blackstone, S. W., & Hunt Berg, M. (2012). „Social Networks: A Communication Inventory for Individuals with Complex Communication Needs and their Communication Partners”. Monterey, CA: Augmentative Communication Inc.
7. Light, J., & Drager, K. (2007). „AAC technologies for young children with complex communication needs: State of the science and future research directions”. Augmentative and Alternative Communication, 23(3), 204-216.
8. Alant, E., & Lloyd, L. (Eds.). (2005). „Augmentative and Alternative Communication and Severe Disabilities: Beyond Poverty”. London: Whurr Publishers.
9. Dunst, C. J., Trivette, C. M., & Hamby, D. W. (2007). „Meta-analysis of family-centered helpgiving practices research”. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13(4), 370-378.