Schematy proste.

Proste schematy w postaci symboli, stosowane w pracy z dziećmi, mają istotne znaczenie z perspektywy rozwoju komunikacyjnego. Ułatwiają proces przyswajania informacji oraz wspierają rozwój językowy i poznawczy. Symbole, jako forma alternatywnej i wspomagającej komunikacji (AAC), odgrywają kluczową rolę w pracy z dziećmi mającymi trudności z mową. W tym artykule omówimy, dlaczego warto stosować proste schematy w postaci symboli, oraz jakie korzyści przynoszą w pracy terapeutycznej i edukacyjnej.

Symbole jako narzędzie wspierające rozwój komunikacyjny

Proste schematy symboliczne mają na celu przedstawienie treści w formie wizualnej, co jest szczególnie korzystne dla dzieci z trudnościami w komunikacji werbalnej. Symboliczne przedstawienie rzeczywistości wspiera rozumienie i organizację myśli u dziecka. Dzieci z różnymi deficytami rozwojowymi, w tym zaburzeniami ze spektrum autyzmu, często mają trudności z przetwarzaniem złożonych struktur językowych. Dlatego proste schematy symboliczne mogą stanowić dla nich cenne narzędzie.

Zastosowanie symboli w komunikacji pomaga dzieciom w rozwijaniu umiejętności językowych, ponieważ upraszcza proces rozumienia i wyrażania myśli. Dzięki symbolom dziecko może zrozumieć przekazywane informacje w sposób bardziej przystępny i efektywny. Ponadto, schematy te pomagają w procesie budowania zdań i konstruowania myśli, co prowadzi do rozwoju kompetencji komunikacyjnych.

Zastosowanie prostych schematów w terapii

W terapii z dziećmi z deficytami rozwojowymi, prostota jest kluczowa. Skoncentrowanie się na prostych schematach symbolicznych pozwala dziecku na skupienie uwagi na najważniejszych aspektach komunikacji. Złożone schematy mogą być dla dzieci przytłaczające, co prowadzi do frustracji i trudności w przyswajaniu nowych informacji.

Ponadto, badania wskazują, że dzieci uczą się lepiej, gdy informacje są przedstawione w sposób zrozumiały i prosty. Jak podkreślają Goossens, Crain i Elder, zastosowanie prostych schematów symbolicznych w pracy z dziećmi z zaburzeniami komunikacyjnymi pozwala na bardziej efektywne wprowadzanie nowych pojęć i słownictwa . Dzięki symbolom, dziecko ma możliwość skojarzenia wizualnych przedstawień z realnymi obiektami lub pojęciami, co przyspiesza proces nauki.

Wzmacnianie autonomii dziecka

Stosowanie symboli w komunikacji pozwala dziecku na samodzielne wyrażanie myśli, co zwiększa jego poczucie sprawczości i niezależności. Dzieci, które mają trudności z mówieniem, często doświadczają frustracji wynikającej z braku możliwości wyrażenia swoich potrzeb i myśli. Proste schematy symboliczne dają im narzędzie do komunikacji, co przekłada się na większą pewność siebie i lepsze funkcjonowanie w codziennych sytuacjach.

Dzięki prostym schematom dzieci mogą uczestniczyć w dialogach społecznych, wyrażać swoje preferencje, a także brać udział w procesie podejmowania decyzji. Wzmacnianie autonomii dziecka ma długoterminowe korzyści, wpływając pozytywnie na rozwój emocjonalny i społeczny. Jak zauważa Mirenda, zastosowanie AAC, w tym symboli, pozwala na budowanie relacji społecznych i zwiększanie zaangażowania dziecka w interakcje społeczne .

Łatwość adaptacji w różnych kontekstach

Proste schematy symboliczne mogą być z łatwością dostosowane do różnych kontekstów – zarówno w środowisku domowym, jak i szkolnym. Ich uniwersalność sprawia, że mogą być stosowane w różnych sytuacjach dnia codziennego, wspierając dziecko w różnych aktywnościach, takich jak nauka, zabawa czy interakcje społeczne.

Wprowadzenie symboli do codziennych sytuacji, takich jak przygotowywanie posiłków, zakupy czy organizacja dnia, umożliwia dziecku lepsze zrozumienie zadań i oczekiwań. Z kolei w środowisku szkolnym symbole wspierają proces nauczania, ułatwiając przyswajanie nowych pojęć i tematów. Nauczyciele i terapeuci mogą dostosować schematy do indywidualnych potrzeb dziecka, co sprawia, że komunikacja staje się bardziej efektywna.

Wzmacnianie procesów poznawczych

Zastosowanie prostych schematów symbolicznych wspiera również rozwój poznawczy dziecka. Ułatwia ono przyswajanie nowych pojęć, porządkowanie myśli oraz organizację działań. Symbole pozwalają dziecku na zrozumienie sekwencji zdarzeń oraz złożonych procesów, co jest szczególnie istotne w kontekście nauki szkolnej.

Badania wskazują, że dzieci uczące się za pomocą symboli rozwijają swoje umiejętności poznawcze szybciej niż te, które nie mają dostępu do tego rodzaju wsparcia . Symbole, dzięki swojej prostocie, pozwalają na zrozumienie złożonych procesów w sposób bardziej przystępny, co przyspiesza proces przyswajania nowych umiejętności.

Podsumowanie

Zastosowanie prostych schematów symbolicznych w pracy z dziećmi przynosi liczne korzyści, zarówno w kontekście komunikacyjnym, jak i poznawczym. Proste symbole ułatwiają dziecku zrozumienie świata, wyrażanie swoich myśli oraz uczestniczenie w interakcjach społecznych. Symbole wspierają proces nauki, wzmacniają autonomię dziecka i są łatwe do adaptacji w różnych kontekstach. Warto więc stosować je w terapii i edukacji, aby wspierać wszechstronny rozwój dzieci z trudnościami komunikacyjnymi.

Bibliografia

1. Goossens, C., Crain, S., Elder, P. (1992). Engineering the Preschool Environment for Interactive Symbolic Communication: 18 months to 5 years. Birmingham, AL.: Southeast Augmentative Communication Conference Publication Clinician Series.
2. Mirenda, P. (2008). A Back Door Approach to Autism and AAC. Augmentative and Alternative Communication, 24, 220–234.
3. Erickson, K., Koppenhaver, D., Yoder, D., Nance, J. (1997). Integrated communication and literacy instruction for a child with multiple disabilities. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 12(3), 142–150.