Mam pięć zmysłów.

Każdy człowiek doświadcza świata przez pięć podstawowych zmysłów: wzrok, słuch, węch, smak i dotyk. Przecież to właśnie dzięki nim poznajemy otoczenie, reagujemy na bodźce, a także uczymy się i rozwijamy. Dla dzieci niemówiących zmysły mają szczególne znaczenie, ponieważ pozwalają im odkrywać świat w sposób bezpośredni i namacalny. Dlatego ważne jest, aby te zmysły były wizualizowane za pomocą symboli w komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC). Użycie symboli może pomóc dzieciom lepiej zrozumieć, jak działają ich zmysły, a także wyrazić swoje potrzeby i doświadczenia.

Wzrok i jego znaczenie

Wzrok jest jednym z najważniejszych zmysłów, dzięki któremu dzieci poznają świat poprzez obserwację. Dzięki wzrokowi widzą kształty, kolory, twarze, litery i symbole. Wprowadzenie symboli związanych ze wzrokiem, takich jak „oko” czy „patrzeć,” pomaga dzieciom niemówiącym zrozumieć, jak używają tego zmysłu do odkrywania otoczenia (Beukelman & Light, 2020). Przecież wzrok odgrywa kluczową rolę w nauce, na przykład podczas czytania książek, rysowania czy oglądania ilustracji. Wizualizacja tego zmysłu może pomóc dzieciom lepiej wyrażać, co widzą, oraz mówić o swoich wrażeniach wizualnych.

Słuch i jego rola w komunikacji

Słuch pozwala dzieciom rozpoznawać dźwięki, głosy, muzykę czy odgłosy natury. Przecież to właśnie dźwięki dostarczają im informacji o tym, co dzieje się wokół nich. Wprowadzenie symboli związanych ze słuchem, takich jak „ucho” czy „słuchać,” pomaga dzieciom niemówiącym rozumieć, jak ten zmysł działa i jak można go używać w codziennym życiu (Grove, 2016). Dzięki temu mogą lepiej reagować na dźwięki, uczyć się nowych słów i melodii oraz wyrażać, jakie dźwięki lubią, a jakich się boją. Co więcej, symbole te mogą wspierać ich zdolność do skupienia się na rozmowie lub słuchaniu poleceń.

Węch i jego wpływ na emocje

Węch jest zmysłem, który silnie wpływa na nasze emocje i wspomnienia. Dzięki niemu dzieci mogą rozpoznawać zapachy jedzenia, kwiatów, lasu czy perfum. Z uwagi na to, że zapachy mogą wywoływać różne reakcje emocjonalne, ważne jest, aby dzieci niemówiące mogły je wyrażać za pomocą symboli (Hodgdon, 2016). Symbole takie jak „nos” czy „zapach” pomagają dzieciom mówić o swoich wrażeniach węchowych. Mogą wskazywać, które zapachy lubią, a które są dla nich nieprzyjemne. Przecież umiejętność wyrażania swoich odczuć węchowych jest istotna dla komfortu emocjonalnego i codziennego funkcjonowania.

Smak i jego rola w wyborach żywieniowych

Smak to zmysł, który pozwala dzieciom rozpoznawać różne smaki – słodki, słony, kwaśny, gorzki i umami. Dzięki niemu mogą określić, co im smakuje, a czego nie lubią. Wprowadzenie symboli związanych ze smakiem, takich jak „język” czy „smakować,” wspiera dzieci niemówiące w wyrażaniu swoich preferencji żywieniowych (Beukelman & Mirenda, 2013). Przecież ważne jest, aby mogły komunikować, które potrawy są dla nich smaczne, a których wolą unikać. Symbole te pomagają także w nauce nowych słów związanych z jedzeniem, co jest istotne dla ich rozwoju językowego i społecznego.

Dotyk i jego znaczenie w codziennym życiu

Dotyk jest zmysłem, który pozwala dzieciom odczuwać tekstury, temperaturę, kształty i ból. Dzięki dotykowi dzieci mogą lepiej rozumieć otaczający je świat i poznawać swoje ciało. Symbole związane z dotykiem, takie jak „ręka” czy „dotykać,” mogą pomóc dzieciom niemówiącym wyrażać, co czują podczas dotykania różnych przedmiotów (Light & McNaughton, 2014). Na przykład, mogą wskazywać, że coś jest miękkie, gorące, mokre czy chropowate. Przecież umiejętność rozumienia i wyrażania swoich doświadczeń dotykowych jest kluczowa dla rozwoju sensorycznego i emocjonalnego.

Wspieranie komunikacji i integracji społecznej

Wizualizacja zmysłów za pomocą symboli wspiera rozwój komunikacyjny dzieci niemówiących. Przecież symbole pomagają im lepiej zrozumieć, jak działają ich zmysły, a także wyrażać swoje potrzeby, uczucia i doświadczenia. Dzięki temu mogą łatwiej komunikować się z rówieśnikami, nauczycielami i rodzicami (Blackstone & Hunt Berg, 2003). Co więcej, dzieci mogą uczestniczyć w rozmowach na temat tego, co widzą, słyszą, smakują, czują czy wąchają. To sprzyja budowaniu relacji i rozwija umiejętności społeczne, co jest kluczowe dla ich integracji w grupie.

Podsumowanie

Wizualizacja pięciu zmysłów za pomocą symboli w komunikacji alternatywnej i wspomagającej jest niezwykle ważna dla dzieci niemówiących. Przecież zmysły pozwalają im odkrywać świat, wyrażać siebie i nawiązywać relacje z innymi. Wprowadzenie symboli związanych ze wzrokiem, słuchem, węchem, smakiem i dotykiem wspiera rozwój ich umiejętności komunikacyjnych, emocjonalnych i społecznych. W podsumowaniu, warto używać symboli, aby pomóc dzieciom lepiej rozumieć i wyrażać swoje doświadczenia zmysłowe.

Bibliografia:

• Beukelman, D. R., & Light, J. (2020). Augmentative and Alternative Communication: Supporting Children and Adults with Complex Communication Needs. Paul H. Brookes Publishing Co.
• Beukelman, D. R., & Mirenda, P. (2013). Augmentative and Alternative Communication: Supporting Children and Adults with Complex Communication Needs. Paul H. Brookes Publishing Co.
• Blackstone, S. W., & Hunt Berg, M. (2003). Social Networks: A Communication Inventory for Individuals with Complex Communication Needs and Their Communication Partners. Paul H. Brookes Publishing.
• Grove, N. (2016). Using Visual Supports for Language Acquisition. Routledge.
• Hodgdon, L. (2016). Visual Strategies for Improving Communication: Practical Supports for School and Home. QuirkRoberts Publishing.
• Light, J., & McNaughton, D. (2014). Communicative Competence for Individuals who use AAC: From Research to Effective Practice. Plural Publishing.