Jeszcze- koniec- kontrast

Poczucie sprawczości, czyli świadomość, że własne działania mają wpływ na otoczenie, jest kluczowym elementem rozwoju dzieci. Ma to szczególne znaczenie dla dzieci niemówiących lub mających trudności w komunikacji. Dzięki poczuciu sprawczości dzieci te rozumieją, że ich wysiłki komunikacyjne są wartościowe i skuteczne. Badania wskazują, że dzieci, które czują wpływ swoich działań, są bardziej zaangażowane w interakcje społeczne. Są także bardziej zmotywowane do rozwijania umiejętności komunikacyjnych (Erickson, Koppenhaver, 2002).

Rola sprawczości w rozwoju emocjonalnym i społecznym

Poczucie sprawczości pozytywnie wpływa na rozwój emocjonalny i społeczny dziecka. Jest to szczególnie ważne dla dzieci niemówiących. Dzięki temu, że dziecko czuje, że jego działania mają znaczenie, buduje pewność siebie. Pomaga to lepiej radzić sobie z trudnościami komunikacyjnymi. Dzieci z poczuciem sprawczości chętniej podejmują inicjatywę w sytuacjach społecznych, co korzystnie wpływa na ich funkcjonowanie (Lund, Light, 2006).

Strategie wzmacniania poczucia sprawczości

Istnieje wiele strategii wspierających rozwój poczucia sprawczości u dzieci niemówiących. Jedną z nich jest strategia start-stop. Polega ona na umożliwieniu dziecku decydowania o rozpoczęciu i zakończeniu aktywności. Dzięki temu dziecko ma większe poczucie kontroli, co zwiększa jego zaangażowanie i motywację (Goossens, Crain, Elder, 1992). Podczas zajęć terapeutycznych dziecko może użyć symbolu „start”, aby rozpocząć zabawę, a następnie „stop”, aby ją zakończyć. Tego typu interakcje wzmacniają wrażenie, że dziecko ma realny wpływ na swoje otoczenie.

Wykorzystanie symboli „jeszcze” i „koniec” w komunikacji

Symbole takie jak „jeszcze” i „koniec” kontrastowe wspierają rozwój poczucia sprawczości. Symbol „jeszcze” pozwala dziecku wyrazić chęć kontynuacji aktywności. Daje mu to poczucie kontroli i możliwość decydowania o przebiegu sytuacji. Symbol „koniec” umożliwia zakończenie aktywności, gdy dziecko przestaje być nią zainteresowane. Proste komunikaty są łatwe do zrozumienia i użycia, a także pozwalają dziecku wyrażać potrzeby i preferencje (Binger, Light, 2007).

Praktyczne zastosowanie strategii i symboli

Strategie te można stosować w różnych kontekstach – od zajęć terapeutycznych po codzienne rutyny i zabawy. Ważne jest, aby były one stosowane konsekwentnie i dostosowane do potrzeb dziecka. Na przykład podczas posiłku można użyć symbolu „jeszcze”, gdy dziecko chce więcej jedzenia, lub „koniec”, aby zakończyć posiłek. Dziecko uczy się, że jego komunikaty mają wpływ na otoczenie, co wzmacnia jego poczucie sprawczości (Dada, Alant, 2009).

Znaczenie wsparcia i pozytywnego wzmocnienia

Wsparcie dorosłych jest kluczowe w budowaniu poczucia sprawczości. Dorośli, którzy pozytywnie reagują na próby komunikacji dzieci, wzmacniają ich poczucie sprawczości. Pozytywne wzmocnienia, takie jak pochwały czy gesty aprobaty, motywują dzieci do dalszej komunikacji. Badania pokazują, że dzieci, które doświadczają pozytywnego wzmocnienia, są bardziej skłonne do angażowania się w interakcje (Mirenda, 2008).

Podsumowanie

Podsumowując, poczucie sprawczości jest niezwykle ważne dla dzieci niemówiących lub z trudnościami w komunikacji. Stosowanie strategii start-stop oraz symboli „jeszcze” i „koniec” wzmacnia to poczucie. Ważne jest także wsparcie dorosłych i pozytywne wzmocnienia, które motywują dzieci do podejmowania prób komunikacji. Dzięki tym metodom dzieci mogą rozwijać umiejętności komunikacyjne, budować pewność siebie i lepiej funkcjonować społecznie (Dada, Alant, 2009; Binger, Light, 2007).

Bibliografia

• Binger, C., Light, J. (2007). The effect of aided AAC modeling on the expression of multi symbol messages by preschoolers who use AAC. Augmentative and Alternative Communication, 23, 30–43.
• Dada, S., Alant, E. (2009). The effect of aided language stimulation on vocabulary acquisition in children with little or no functional speech. American Journal of Speech – Language Pathology, 18, 50–64.
• Erickson, K., Koppenhaver, D. (2002). Waves of words: Augmented communicators read and write. Augmentative Communication.
• Goossens, C., Crain, S., Elder, P. (1992). Engineering the Preschool Environment for Interactive Symbolic Communication: 18 months to 5 years. Birmingham, AL.: Southeast Augmentative Communication Conference Publication Clinician Series.
• Lund, S., Light, J. (2006). Long-term outcomes for individuals who use augmentative and alternative communication: Part I – what is a ‘good’ outcome? Augmentative and Alternative Communication, 22, 284–299.
• Mirenda, P. (2008). A Back Door Approach to Autism and AAC. Augmentative and Alternative Communication, 24, 220–234.