Głos Hani

Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe, w którym dziecko mówi w niektórych sytuacjach, ale w innych pozostaje milczące. Nie wynika to z niechęci do rozmowy, lecz z silnego lęku przed mówieniem w określonych kontekstach społecznych (Schwenck i in., 2019). Dlatego dzieci dotknięte tym zaburzeniem swobodnie komunikują się w domu, natomiast w szkole często nie potrafią wypowiedzieć ani słowa.

Z badań wynika, że mutyzm wybiórczy występuje u 1–2% dzieci, głównie między trzecim a ósmym rokiem życia (Kotrba, 2015). Co więcej, zaburzenie to często współwystępuje z autyzmem, co dodatkowo utrudnia rozwój społeczny dziecka (Steffenburg i in., 2018). Z tego powodu ważne jest, aby nauczyciele i rówieśnicy rozumieli jego mechanizmy oraz wiedzieli, jak wspierać osoby z mutyzmem wybiórczym.

Dlaczego dzieci z mutyzmem wybiórczym milczą?

Przyczyną mutyzmu wybiórczego jest silny lęk społeczny. Mózg dziecka, które znajduje się w stresującej sytuacji, reaguje w sposób automatyczny, blokując możliwość mówienia (Shipon-Blum, 2020). Dlatego dziecko nie odmawia rozmowy celowo, lecz po prostu nie jest w stanie mówić.

Ponadto milczenie nasila się w środowisku wymagającym komunikacji werbalnej, takim jak szkoła. Dziecko obawia się oceny rówieśników oraz dorosłych, co powoduje, że unika interakcji społecznych. Warto zaznaczyć, że im większa presja na mówienie, tym większy lęk, a w efekcie – dłuższe okresy milczenia (Muris & Ollendick, 2021).

Jak mutyzm wybiórczy wpływa na funkcjonowanie dziecka w klasie?

Mutyzm wybiórczy negatywnie wpływa na edukację oraz relacje społeczne dziecka. Dziecko, które nie może mówić, często czuje się wykluczone, ponieważ nie jest w stanie brać aktywnego udziału w lekcjach. Co więcej, rówieśnicy mogą błędnie interpretować jego milczenie jako brak chęci do nawiązywania kontaktu.

Jednak dziecko z mutyzmem wybiórczym ma takie same potrzeby społeczne jak jego rówieśnicy. Chce nawiązywać relacje, ale lęk przed mówieniem uniemożliwia mu to. Dlatego właściwa edukacja rówieśników i nauczycieli może pomóc w integracji dziecka z grupą.

Rola opowiadania „Głos Hani” w edukacji dzieci

Opowiadanie „Głos Hani” stanowi doskonałe narzędzie edukacyjne, ponieważ pomaga dzieciom zrozumieć, czym jest mutyzm wybiórczy. Dzięki tej historii uczniowie uczą się empatii oraz dowiadują się, jak wspierać rówieśnika z tym zaburzeniem.

Dzieci często nie wiedzą, jak reagować na milczenie koleżanki lub kolegi. Z tego powodu mogą unikać kontaktu, co prowadzi do izolacji dziecka z mutyzmem wybiórczym. Opowiadanie wyjaśnia, że milczenie wynika z lęku, a nie z braku zainteresowania rozmową. Dzięki temu dzieci lepiej rozumieją sytuację i łatwiej akceptują kolegę lub koleżankę z mutyzmem wybiórczym (Steffenburg i in., 2018).

Dlaczego warto czytać to opowiadanie w klasie?

1. Budowanie empatii i akceptacji

Czytanie historii Hani sprawia, że dzieci uczą się empatii oraz lepiej rozumieją, jak czuje się ich koleżanka z mutyzmem wybiórczym. Ponieważ edukacja na temat zaburzeń lękowych pomaga zmniejszyć uprzedzenia, warto poruszać ten temat w klasie. Dzięki temu uczniowie stają się bardziej otwarci i akceptujący wobec osób, które mają trudności z mówieniem (Muris & Ollendick, 2021).

2. Zmniejszenie presji na dziecko z mutyzmem wybiórczym

Dzieci z mutyzmem wybiórczym często doświadczają presji ze strony dorosłych i rówieśników. Ponieważ ich milczenie bywa mylnie interpretowane jako niechęć do rozmowy, rówieśnicy mogą naciskać, by mówiły. Jednak wywieranie presji tylko zwiększa lęk i pogłębia problem. Opowiadanie pokazuje, że najlepszą pomocą jest akceptacja i cierpliwość (Shipon-Blum, 2020).

3. Promowanie alternatywnych form komunikacji

Komunikacja to nie tylko słowa. Ponieważ dzieci z mutyzmem wybiórczym często korzystają z gestów, pisania lub rysowania, warto promować te metody w klasie. W historii Hania porozumiewa się poprzez rysunki, co pokazuje, że można komunikować się na różne sposoby. Uświadamianie uczniów, że istnieją różne formy komunikacji, zwiększa otwartość na potrzeby rówieśników (Steffenburg i in., 2018).

4. Podnoszenie świadomości nauczycieli i rodziców

Mutyzm wybiórczy bywa nierozumiany nawet przez dorosłych. Z tego powodu nauczyciele i rodzice powinni dowiedzieć się, czym jest to zaburzenie i jak wspierać dziecko. Opowiadanie stanowi dobry punkt wyjścia do rozmowy o mutyzmie wybiórczym oraz strategiach wsparcia. Dzięki temu nauczyciele mogą unikać błędów, które mogłyby pogłębiać lęk dziecka (Kotrba, 2015).

Wnioski

Mutyzm wybiórczy to zaburzenie, które znacząco wpływa na funkcjonowanie dziecka w szkole. Ponieważ lęk przed mówieniem nie jest wyborem, lecz mechanizmem obronnym organizmu, warto edukować uczniów i nauczycieli w tym zakresie.

Czytanie opowiadań takich jak „Głos Hani” zwiększa świadomość oraz buduje empatię wśród rówieśników. Ponadto promowanie akceptacji  ułatwia integrację dziecka z mutyzmem wybiórczym w środowisku szkolnym.

Bibliografia

• Kotrba, S. (2015). Selective Mutism: An Assessment and Intervention Guide for Therapists, Educators & Parents. PESI Publishing & Media.
• Muris, P., & Ollendick, T. H. (2021). Selective Mutism: A Review and Integration of the Last 15 Years. Clinical Child and Family Psychology Review, 24(4), 675–697.
• Schwenck, C., Stawicki, S., Kuehne, V., & Freitag, C. M. (2019). Selective mutism and social anxiety disorder in children: Comparative aspects and clinical implications. Child Psychiatry & Human Development, 50(2), 229–242.
• Shipon-Blum, E. (2020). Understanding Selective Mutism: A Guide for Parents, Teachers, and Treating Professionals. Selective Mutism Anxiety Research & Treatment Center.
• Steffenburg, H., Steffenburg, S., Gillberg, C., & Billstedt, E. (2018). Children with autism spectrum disorders and selective mutism: A comparative study. Autism, 22(5), 618–628.