Co to znaczy umrzeć? Dlaczego warto rozmawiać o śmierci z dziećmi?

Śmierć to trudny temat, zwłaszcza dla dzieci, które mają ograniczone możliwości komunikacyjne. Jednak rozmowa na temat śmierci i przemijania jest kluczowa w ich rozwoju emocjonalnym, społecznym i językowym. Tematy takie jak dzień Wszystkich Świętych mogą być wprowadzone z użyciem symboli w komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC), co daje dzieciom szansę na lepsze zrozumienie tej kwestii.

Co to znaczy umrzeć?

Dla dzieci z trudnościami komunikacyjnymi pojęcie śmierci jest wyjątkowo abstrakcyjne. Śmierć oznacza, że ciało przestaje działać – nie oddycha, nie czuje, nie reaguje (Drager, 2009). W przypadku dzieci, które komunikują się z wykorzystaniem symboli, wprowadzenie prostych obrazków i symboli, takich jak świeca, grób, zdjęcie osoby, która odeszła, może pomóc w zrozumieniu, że to naturalny etap życia. Proces ten powinien być stopniowy, dostosowany do poziomu zrozumienia dziecka (Goossens, 1989).

Dlaczego warto rozmawiać o śmierci z dziećmi z trudnościami komunikacyjnymi?

Rozmowa o śmierci i przemijaniu z użyciem symboli ma kluczowe znaczenie dla rozwoju emocjonalnego i poczucia bezpieczeństwa u dziecka (Donnellan, 1984). Dzieci z trudnościami w komunikacji często doświadczają lęku i dezorientacji, gdy stykają się ze śmiercią w rodzinie lub otoczeniu. Wprowadzenie ich w ten temat, przy wsparciu AAC, daje im możliwość lepszego zrozumienia tego, co się dzieje, oraz wyrażenia swoich uczuć, co pozwala na łagodniejsze przetwarzanie tych emocji.

Pomoc w zrozumieniu emocji i żałoby

Śmierć bliskiej osoby wywołuje złożone emocje. Dzieci z trudnościami w komunikacji mogą nie mieć możliwości werbalnego wyrażenia swojego smutku, co zwiększa ich frustrację. Wprowadzenie symboli umożliwia im opisywanie swoich emocji, np. smutek czy tęsknota, co jest kluczowe w procesie żałoby (Lund & Light, 2006). Możliwość użycia symboli do wyrażenia żalu lub wspomnienia osoby, która odeszła, daje dziecku przestrzeń do przetworzenia tych trudnych emocji, zyskując jednocześnie wsparcie dorosłych.

Wzmacnianie poczucia przynależności i więzi społecznych

Dzień Wszystkich Świętych jest świętem pełnym symboli, które mogą być użyteczne w komunikacji z dziećmi z trudnościami w porozumiewaniu się. Wprowadzenie symboli, takich jak znicz, kwiaty czy zdjęcia, pozwala im na aktywne uczestnictwo w tradycji i rytuałach rodzinnych. Dziecko uczy się, że przynależy do wspólnoty, która posiada określone tradycje i rytuały związane z pamięcią o przodkach, co wzmacnia poczucie tożsamości (Johnson et al., 2006).

Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych

Rozmowa o śmierci za pomocą symboli w AAC to także szansa na wzbogacenie słownictwa i rozwój umiejętności komunikacyjnych. Dzieci, które używają symboli, mogą poprzez ćwiczenia językowe nauczyć się nowych pojęć i wyrażeń, takich jak „pamięć” czy „rozłąka”. Pozwala im to na rozwijanie kompetencji językowych w sposób bardziej naturalny i dostosowany do ich możliwości (Binger & Light, 2007). Dzięki symbolom uczą się także, że język pozwala im wyrażać zarówno codzienne potrzeby, jak i bardziej skomplikowane emocje i myśli.

Podsumowanie

Rozmowy o śmierci i przemijaniu z dziećmi z trudnościami w komunikacji mają wielopłaszczyznowe znaczenie. Ułatwiają one proces żałoby, wzmacniają emocjonalnie oraz rozwijają umiejętności komunikacyjne. Dzięki odpowiednio dobranym symbolom dzieci te mają szansę na pełne uczestnictwo w życiu rodzinnym i społecznym, co wpływa pozytywnie na ich rozwój.

Literatura

• Binger, C., & Light, J. (2007). The effect of aided AAC modeling on the expression of multi symbol messages by preschoolers who use AAC. Augmentative and Alternative Communication, 23, 30–43.
• Donnellan, A. (1984). The criterion of the least dangerous assumption. Behavioral Disorders, 9, 141–150.
• Drager, K. (2009). Aided Modeling Interventions for Children With Autism Spectrum Disorders Who Require AAC. Perspectives on Augmentative and Alternative Communication, 18(4): 114.
• Goossens, C. (1989). Aided language intervention before assessment: A case study of child with cerebral palsy. Augmentative and Alternative Communication, 5, 14–26.
• Johnson, J. M., Inglebret, E., Jones, C., & Ray, J. (2006). Perspectives of speech language pathologists regarding success versus abandonment of AAC. Augmentative and Alternative Communication, 22(2), 85-99.
• Lund, S., & Light, J. (2006). Long-term outcomes for individuals who use augmentative and alternative communication: Part I – what is a ‘good’ outcome? Augmentative and Alternative Communication, 22, 284–299.