Instrukcja do tablic komunikacyjnych
Tablice komunikacyjne w Alternatywnej i Wspomagającej Komunikacji (AAC) to narzędzia, które ułatwiają osobom niemówiącym porozumiewanie się. Na tablicach znajdują się symbole — proste rysunki, które reprezentują podstawowe słowa potrzebne do codziennej komunikacji. Mogą to być czasowniki, rzeczowniki, przyimki, zaimki, przymiotniki, wyrażenia i inne.
Osoba niemówiąca może wskazywać odpowiednie symbole zamiast używania słów werbalnych. Symbole są podpisane, co pozwala zrozumieć, co osoba chce przekazać. Jednak wiele osób niemówiących nie potrafi czytać, dlatego Twoja pomoc w korzystaniu z tablic jest nieoceniona.
Jak korzystać z tablic komunikacyjnych?
- Wskaż symbol podczas mówienia: Kiedy mówisz do osoby niemówiącej, jednocześnie wskaż symbol odpowiadający wymawianemu słowu. Na przykład, gdy mówisz „jestem głodny”, wskaż symbole „jestem” i „głodny”.
- Mów powoli: Używaj prostych zdań i mów wolno — w tempie, w którym możesz wskazać odpowiedni symbol. To pomoże osobie niemówiącej śledzić to, co mówisz.
- Bądź cierpliwy i wyrozumiały: Pamiętaj, że korzystanie z symboli może być trudne. Akt mowy, pisanie i czytanie są znacznie szybsze niż wskazywanie symboli, dlatego okaż cierpliwość i wsparcie.
Dlaczego korzystanie z tablic komunikacyjnych jest ważne?
Podstawą skutecznej komunikacji jest stworzenie indywidualnego systemu komunikacyjnego, który najlepiej odpowiada potrzebom danej osoby. Taki system jest często nazywany „książką do komunikacji”. Tablice komunikacyjne mogą być jednym z elementów wspierających ten system, pomagając w zrozumieniu i nauce używania symboli.
Dodatkowe wsparcie
Oferujemy również szablon interaktywnej książki, który można wykorzystać jako wsparcie do tablic komunikacyjnych. Dzięki temu narzędziu nauka korzystania z symboli stanie się bardziej przystępna i efektywna.
Szablon ksiązki komunikacyjnej interaktywnej
Szablon interaktywnej książki został stworzony w programie CoughDrop i zawiera symbole Arasaac, które są popularne wśród użytkowników AAC. Dzięki temu narzędziu można łatwo i skutecznie wspierać naukę komunikacji za pomocą symboli.
Szablon jest dostępny bezpłatnie przez 2 miesiące, co pozwala na przetestowanie jego funkcji i dostosowanie go do indywidualnych potrzeb użytkownika. W tym czasie również możesz drukować bezpośrednio potrzebne Ci tablice. Po upływie tego okresu można podjąć decyzję o kontynuacji korzystania z narzędzia.
Więcej informacji o szablonie interaktywnej książki oraz możliwościach programu CoughDrop znajdziesz bezpośrednio na stronie internetowej CoughDrop.
Co musisz wiedzieć, zanim sięgniesz po szablon książki komunikacyjnej interaktywnej?
Po pierwsze kliknij niebieski głośniczek widoczny na zdjęciu. Dzięki temu wejdziesz w tryb mówienia i urządzenie będzie czytać, klikane symbole.Jest on stworzony w programie CoughDrop. Możesz korzystać z szablonu na każdym systemie operacyjnym.
Aby Twój podopieczny/podopieczna skutecznie się komunikował/a, musisz sam/a zrozumieć istotę AAC. Czytaj, ucz się. Znajdź w pobliżu swojego miejsca zamieszkania terapeutę AAC, który pomoże określić Ci poziom umiejętności komunikacyjnych podopiecznego/ podopiecznej. Pomoże również określić najbliższe cele komunikacyjne. Pamiętaj, że każdy ma prawo do komunikacji. To, że ktoś nie mówi, nie oznacza, że nie ma potrzeby komunikacji, kontaktów społecznych. A to komunikacja właśnie je umożliwia.
Brałam udział jakiś czas temu w międzynarodowej konferencji. Jej uczestnikami były osoby z różnych krajów i różnie posługujących się językiem angielskim. Ja sama mam z nim duży problem, gdyż na żadnym z etapów mojej edukacji, nie uczono mnie go. O ile mój wykład był tłumaczony, o tyle na przerwach trudno było o porozumienie między nami uczestnikami. Język stał się barierą. Barierą uniemożliwiającą nawiązanie relacji i więzi. A co gdyby ktoś próbował w tym języku zrobić mi diagnozę funkcji poznawczych? Najpierw język. Wraz z jego rozwojem, rozwija się komunikacja. I za tym idzie rozwój poznawczy. Często ludzie mówią: to nie dla niego/ niej. To jest za trudne. On/ona tego nie rozumie. AAC jest, jak język obcy. Stań się jego nauczycielem! Czyli sam/a się naucz i powoli krok, po kroku ucz swojego podopiecznego/podopieczną. Nie pytaj, czy rozumie! Ucz!
Oddaję do Twojej dyspozycji książkę komunikacyjną- szablon czynności, opartą na modelu partycypacyjnym[1] z symbolami Arasaac.[2]
Książka komunikacyjna interaktywna zawiera ok 5,5 tyś słów reprezentującychh różne części mowy i pozwalających na tworzenie komunikatów, spełniających różne funkcje wypowiedzi: oznajmiającą, informującą, pytającą, opowiadającą itd. Stworzona jest w szablonie 5×9 symboli, sprawdzonym już w praktyce. Zanim zmienisz ten szablon na inny, daj CZAS! Bardzo ważnym aspektem w AAC jest poczucie sprawstwa użytkownika. Czy potrafi dokonywać wyborów? Czy jego decyzje są respektowane? Jeśli nie- nie będzie korzystać z książki. Na początek warto więc dawać dużo wyborów w życiu codziennym i respektować je. Pamiętaj przy tym, iż książka komunikacyjna jest słownikiem biernym[3]. To oznacza, że użytkownik być może nie będzie korzystał ze wszystkich słów, zawartych w książce. Tak, jak Ty nie korzystasz na co dzień ze swojego słownictwa biernego. Ma jednak prawo mieć do nich dostęp.
Instrukcja użytkowania książki: pobierz też Przewodnik po książce
1. Zindywidualizuj książkę:
Dodaj zdjęcia znanych osób (folder osoby); uzupełnij folder „o mnie”( w os.1, l.poj.: co użytkownik mógłby chcieć o sobie powiedzieć? „Mam na imię….”, „mam … lat”, „lubię…”, „nie lubię….”. Dodaj słownictwo w zakresie preferowanych, motywacyjnych tematów. Np.: gdy użytkownik interesuje się kosmosem, w folderze „moje ulubione”, stwórz tablicę o kosmosie, zawierającą słownictwo związane z tym tematem, z różnymi częściami mowy. Każdy folder zawiera miejsce na dodanie indywidualnego słownictwa- „moje…” Z naszego doświadczenia, bardzo ważnym na początek aspektem są wyrażenia. Zastanów się co mówisz, gdy się złościsz, cieszysz. Może macie jako rodzina swoje słówka, powiedzonka? Koniecznie dodaj je do książki!
2. Zapoznaj się z książką!
Wydaje się na początku, że jest za trudna, że tego jest za dużo. Gdy jednak ją zindywidualizujesz, zapoznasz się, to poczucie zniknie. Wykonaj więc poniższe ćwiczenia. Pozwolą Ci zapoznać się z książką, poznać jej schemat i znać umiejscowienie symboli. Podpowiedzią w wyszukiwaniu poszczególnych słów, może być kod kolorów[4]
3. Znajdź słowa:
Skakać, kapusta, bateria, czepek, koza, pociąg, majonez, pogodzić się, waga, korona, wanna, walczyć, trzymać, przejść, gasić, komputer, wieszak, liczba, napis, kostka, bajka, sprzątać, smażyć, zabić, wybaczyć, krem, zaprosić, patyk, żwirek, nauczycielka, pocałować, statek, skóra, holować, poprawić, myć zęby, mama, kilka, marnować, daleko, pamiątka, kara, składać, Święty Mikołaj, skarb, flaga, plakat, paszport, dach, gwizdać, skasować, żałować, ślinić się, masakra, naprawdę, pa pa, kocham cię, Czy mogę?, wiatraczek, warcaby, trąbka, album, polecenie, igła, ale pech, hamburger, Kolumbia, smaczne, odkurzacz, zmywarka, broda, modne, heca, przemoc, błyszczące. Jeżeli nie znajdziesz jakiegoś słowa- dodaj go do odpowiedniego folderu i tablicy.
4. Ułóż zdania za pomocą systemu.
Zwróć uwagę, że nie będą brzmiały dokładnie tak, jak podane. Zwróć też uwagę na czas, jaki potrzebny jest do ich ułożenia. Czy jakiegoś wyrazu Ci zabrakło w systemie? Gdzie go dodasz?
Cześć, co słychać?; Nie wolno tak robić; Tak nie może być; Mam ochotę na lody; Nie rozumiesz mnie; Chcę zjeść lody z MC Donalds; Bardzo cię kocham, a ty mnie?; Potrzebuję skorzystać z toalety.; Mam w domu dwa koty: czarnego i białego; Pani poszła do apteki; Mamo, idź do szkoły po moją książkę.; Tato, weź mnie do Biedronki; Lubię chodzić na spacer do parku i lasu.; Pomagałem babci zrobić jajecznicę.; Ej, nie poprawiaj mi włosów; Lubię robić zakupy na Allegro; Najlepiej będzie jechać na wakacje do Kanady; Na obiad było za mało ryżu i warzyw; Czy my możemy umówić się na za tydzień; Ona nie umie mówić w języku japońskim; Nie lubię cię, wkurzasz mnie; Trzeba posprzątać, żeby mama nie była zła.
5. Modeluj–
czyli mówiąc do użytkownika, klikaj odpowiedni symbol. Np. mówiąc: jeść- kliknij symbol jeść. Mów wolno- nie szybciej, niż możesz klikać symbole. Mów normalnie, nawet jeśli symbol jest w bezokoliczniku. Stosujemy przy tym dwie zasady. Po pierwsze: AAC na dziś i na jutro[5]. Po drugie: modelowanie bez oczekiwań, czyli na początku, Ty modelujesz, od użytkownika niczego nie oczekujesz.
6. Nie zastanawiaj się, czy użytkownik rozumie poszczególne symbole!
Często to my musimy nauczyć ich znaczenia. I na początku nasz podopieczny może faktycznie nie rozumieć. To tak, jak z językiem obcym. Najlepiej i najszybciej uczymy się go, gdy przebywamy pośród osób w nim mówiących. Gdyby nie podpisy, my również mielibyśmy problem ze zrozumieniem znaczenia poszczególnych symboli. A nasz podopieczny najprawdopodobniej nie potrafi czytać. Musi mieć więc czas do nauczenia się znaczenia symboli.
7. Reaguj na to, co użytkownik w książce wskazuje!
Nawet jeśli myślisz, iż wskazał jakiś symbol bez rozumienia jego znaczenia, przez przypadek! Zareaguj dokładnie tak, jak wskazuje usłyszane słowo. Dzięki Twojej reakcji, zrozumie co dany symbol oznacza i kiedy go używać.
8. Nie zmieniaj położenia symboli!
Dodawaj nowe symbole w puste miejsca. Użytkownik nauczy się książki poprzez pamięć motoryczną[6], podobnie, jak Ty umiejscowienia poszczególnych liter w klawiaturze. Co jakby ktoś pozamieniał Ci te litery miejscami?
9. Załóż kompetencje![7]
W kontekście AAC, oznacza to, że naszym zadaniem jest zapewnić dostęp do rozbudowanego systemu komunikacyjnego- książki komunikacyjnej. Modelować i uczyć jej użycia, niezależnie od tego, czy osoba ostatecznie wykorzysta pełen potencjał swojego systemu, czy też nie. Prosty, ograniczony system może wstrzymywać potencjalny rozwój komunikacji i języka[8] Pamiętaj przy tym, iż zachodzi tu podwójne kodowanie[9], czyli sytuacja, w której osoba słyszy wyłącznie język mówiony, ale chcąc odpowiedzieć, musi rozkodować to, co mówi jej partner, a następnie zakodować swoją wypowiedź za pomocą zupełnie innego systemu znaków. Choć pojęcia, słowa mogą być te same, to jednak mowa różni się od systemu AAC składnią, gramatyką i dodatkowymi czynnościami operacyjnymi (np. koniecznością przechodzenia przez foldery).
10. Czas jest kluczowym elementem!
Daj czas na nauczenie się: gdzie jest dany symbol; w jaki sposób i kiedy go używać. Nasi użytkownicy uczą się języka, jakim stają się symbole, dokładnie w taki sam sposób, jak dzieci o typowym rozwoju. Jeżeli więc dziecko o typowym rozwoju, otoczone jest językiem ok. 10 h dziennie, to ile czasu potrzebuje nasz użytkownik, zważywszy na czas modelowania? Ile czasu każdego dnia przeznaczasz na modelowanie?
Zapraszamy do udziału w badaniach naukowych!
Chcielibyśmy serdecznie zaprosić Cię do wzięcia udziału w naszych badaniach naukowych, które prowadzimy za pomocą krótkiej ankiety. Twoja opinia i doświadczenia są dla nas niezwykle cenne, ponieważ pomagają nam lepiej zrozumieć potrzeby i oczekiwania osób takich jak Ty.
Wypełnienie ankiety zajmie tylko kilka minut, a Twój wkład może znacząco przyczynić się do rozwoju wiedzy w naszej dziedzinie. Dzięki Tobie możemy pracować nad ulepszaniem metod i narzędzi, które mają realny wpływ na życie wielu ludzi.
Każda odpowiedź ma ogromne znaczenie, ponieważ każda perspektywa jest ważna. Nie musisz się martwić o swoją anonimowość — wszystkie dane będą traktowane z pełną poufnością i używane wyłącznie do celów badawczych.
Dlaczego warto wziąć udział?
- Twój głos się liczy — Twoje opinie pomogą kształtować przyszłość badań i innowacji.
- To zajmie tylko kilka minut — a może przynieść długofalowe korzyści.
- Wspierasz rozwój nauki — Twoje odpowiedzi mogą przyczynić się do poprawy jakości życia wielu osób.
Kliknij poniżej, aby rozpocząć ankietę. Dziękujemy za Twoje wsparcie i zaangażowanie!
Razem możemy wiele zmienić! 😊
BADANIE ŚWIADOMOŚCI KOMUNIKACJI ALTERNATYWNEJ I WSPOMAGAJĄCEJ
Przypisy
[1] Do niedawna w Polsce obowiązywał ( w wielu miejscach do dziś obowiązuje) model kandydacki, w myśl którego, użytkownika AAC traktowano jako kandydata do umiejętności komunikacyjnych. Sprawdzano, czy się nadaje, dając np.: duże symbole i sprawdzając poziom rozumienia. Badania potwierdziły nieskuteczność tego modelu (m.in. Kangas i Loyd 1988). Model partycypacyjny opiera się na badaniach (m.in. Light i McNaughton 2014), które wykazują, iż AAC o szerokim zakresie , uwzględniające różne funkcje mowy, ma pozytywny wpływ na rozwój umiejętności komunikacyjnych. Aby zobaczyć rozwój komunikacji- musimy dać rozbudowane narzędzie, wdrożyć je i dać czas użytkownikowi na naukę kiedy i w jaki sposób z niego korzystać.
[3] rozumienie mowy, konkretnych rzeczy, które mieszczą się pod słowami.
[4] Pomarańczowy- osoby
Zielony- czasowniki (co robi? Co się z nim dzieje?)
Niebieski- przymiotnik i przysłówek (jaki? jaka? Jakie? Jak?)
Żółty- rzeczownik (co?)
Różowy- wyrażenia, pozdrowienia
Szary- pytania
[5] W zależności od umiejętności komunikacyjnych użytkownika, modelujemy to, co na dziś jest dla użytkownika jest zrozumiałe i osiągalne plus jedno słowo więcej. Np. jeżeli użytkownik jest na poziomie spontanicznych zachowań, mówiąc: „będziemy jeść śniadanie”- kliknij „śniadanie”. Jeżeli użytkownik jest na poziomie intencjonalnym, kliknij „jeść” i „śniadanie”. Jeżeli na poziomie symbolicznym, przeklikaj całe zdanie.
[6] potoczna nazwa nieświadomego rodzaju pamięci, który pozwala wykonywać czynności motoryczne w sposób automatyczny czy spontaniczny, bez użycia świadomości i bez zastanawiania się nad samym procesem ruchu. Najpierw oko, czy ręka, a potem świadomość symbolu.
[7] Pojęcie „zakładania kompetencji” wprowadziła w 1984 roku prof. Anne Donnelan.
[8] Burkhart, 2008
[9] Porter, 2019