Wysokie technologie w AAC
Wprowadzenie nowoczesnych technologii do komunikacji wspomagającej i alternatywnej (AAC) zrewolucjonizowało sposób, w jaki osoby z niepełnosprawnościami mogą wyrażać swoje myśli, potrzeby oraz uczucia. Technologia pozwala na znaczące zwiększenie samodzielności użytkowników AAC. Zapewniając im poczucie kontroli nad otoczeniem i własnym życiem. Wysokie technologie obejmują zaawansowane narzędzia takie jak eyetrackery, zaawansowane komunikatory. Oraz oprogramowanie umożliwiające interakcję z otoczeniem poprzez różnorodne interfejsy.
Rozwój zaczyna się od zabawy
Zabawa odgrywa kluczową rolę w rozwoju człowieka, zwłaszcza w okresie dzieciństwa. Jest ona jednym z najważniejszych narzędzi służących poznawaniu świata. Rozwijaniu umiejętności społecznych, a także kształtowaniu inteligencji emocjonalnej. Poprzez zabawę dzieci uczą się komunikacji, odkrywają zasady rządzące otaczającym je światem. Oraz zdobywają wiedzę o samych sobie.
Zabawa a rozwój poznawczy
Zabawa jest naturalnym sposobem zdobywania wiedzy i rozwijania umiejętności poznawczych. Dzieci, bawiąc
się, stawiają sobie wyzwania, co przyczynia się do rozwijania ich zdolności logicznego myślenia, rozwiązywania problemów oraz planowania. Zabawy konstrukcyjne, takie jak budowanie z klocków, rozwijają zdolności przestrzenne oraz motorykę małą, a gry edukacyjne pomagają w przyswajaniu wiedzy z różnych dziedzin, takich jak matematyka czy języki. Dzieci ze skrajną niepełnosprawnością fizyczną najczęściej nie bawią się. Rozwiązaniem mogą być interaktywne zabawki z możliwością podłączenia switcha.
Wysokie technologie a komunikacja
Nowoczesne urzadzenia, stosowane w AAC, obejmują szereg zaawansowanych rozwiązań technicznych, które umożliwiają użytkownikom z ograniczoną sprawnością manualną lub werbalną skuteczne komunikowanie się z otoczeniem. Przykłady takich rozwiązań to:
1. Eyetrackery – Urządzenia te, takie jak PCeye czy C-eyeX, umożliwiają sterowanie komputerem lub tabletem za pomocą ruchu gałek ocznych. Jest to szczególnie przydatne dla osób z porażeniem czterokończynowym, które nie mogą korzystać z tradycyjnych metod komunikacji.
2. Komunikatory wielofunkcyjne – Talkery, takie jak GoTalk czy Quicktalker. Kiedyś uważane za wysoką technologię, dziś przypisywane do tzw. średniej technologii. Pozwalają na nagrywanie i odtwarzanie komunikatów głosowych. Co umożliwia użytkownikowi przekazywanie informacji w różnych sytuacjach komunikacyjnych. W gabinecie używam ich m.in. do czytania uczestniczącego, czy szybkich komunikatów, np.: cześć, czy chcę do toalety. W przypadku osób z trudnościami w werbalizacji, takie narzędzia mogą być nieocenionym wsparciem.
3. Oprogramowanie do AAC – Programy takie jak CoughDrop, Mówik, Boardmaker, GRID3, TC 5, czy SnapCore umożliwiają tworzenie spersonalizowanych tablic komunikacyjnych. Dostosowanych do indywidualnych potrzeb użytkownika. Ich wybór wynika głównie z możliwości fizycznych użytkownika (tzw. punkt dostępu). Lecz także z systemu operacyjnego na którym można je instalować. Dzięki nim możliwe jest szybkie i intuicyjne tworzenie wypowiedzi, zarówno na poziomie tekstu, jak i symboli. Szczegółowe ich opisy, pojawią się w kolejnych wpisach.
Samodzielność i sprawczość użytkowników AAC
Dzięki zaawansowanym technologiom, osoby korzystające z AAC mogą dokonywać samodzielnych wyborów, co
wpływa na ich poczucie sprawczości oraz kontroli nad otoczeniem. Na przykład zastosowanie eyetrackerów pozwala na precyzyjne sterowanie interfejsami komputerowymi. Co daje użytkownikowi możliwość wyboru odpowiednich komunikatów, czy też sterowania urządzeniami domowymi. Możliwość taką dają dedykowane interfejsy przycisków.
Technologie te nie tylko wspomagają komunikację. Również przyczyniają się do ogólnego rozwoju poznawczego oraz społecznego użytkowników. Oferując interaktywne narzędzia do nauki i zabawy. Zabawki interaktywne, oraz aplikacje, takie jak Eye Gaze Games czy LetMeTalk, umożliwiają dzieciom rozwijanie umiejętności komunikacyjnych w sposób angażujący i motywujący.
Rola oprogramowania w rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych
Oprogramowanie wykorzystywane w wysokich technologiach AAC odgrywa kluczową rolę w rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych użytkowników. Dzięki zaawansowanym algorytmom i interfejsom, programy te umożliwiają dostosowanie poziomu trudności do możliwości użytkownika, co pozwala na stopniowe opanowywanie umiejętności niezbędnych do efektywnej komunikacji. Programy takie jak C-eyeX oferują nie tylko możliwość komunikacji, ale także specjalistyczne treningi wzroku, które są nieodzownym elementem dla osób korzystających z eyetrackingu.
Wyjątkowość eyetrackingu
Eyetrackery, jako element wysokich technologii w AAC, wymagają specjalnych ćwiczeń i adaptacji, aby użytkownik mógł w pełni opanować umiejętność sterowania nimi za pomocą ruchu gałek ocznych. Programy takie jak Eye Gaze Games oraz Sensory EyeFX pomagają w treningu mięśni gałki ocznej, co z kolei przekłada się na lepszą kontrolę nad urządzeniami i zwiększenie precyzji w komunikacji. W przypadku niektórych użytkowników czas adaptacji może być dłuższy, jednak systematyczne ćwiczenia pozwalają na osiągnięcie zadowalających rezultatów.
Przyszłość wysokich technologii w AAC
Rozwój technologii nieustannie zmienia sposoby, w jakie osoby z niepełnosprawnościami komunikują się z otoczeniem. Coraz bardziej zaawansowane interfejsy, takie jak sterowanie za pomocą wydechu (quha pufo). Czy też dedykowane klawiatury dotykowe, stają się dostępne dla szerokiego grona użytkowników. Oprogramowanie umożliwiające zdalne modelowanie komunikacji. Oraz analiza statystyk użytkowania, pozwalają na jeszcze lepsze dopasowanie narzędzi AAC do indywidualnych potrzeb.
Podsumowanie
Wysokie technologie w AAC oferują ogromne możliwości wsparcia komunikacyjnego dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Dzięki zaawansowanym narzędziom, takim jak eyetrackery czy oprogramowanie do tworzenia tablic komunikacyjnych. Użytkownicy zyskują większą samodzielność, oraz możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Należy jednak pamiętać, że każdy użytkownik wymaga indywidualnego podejścia. Oraz dostosowania narzędzi do jego specyficznych potrzeb i możliwości.
Bibliografia
- Dexter, M. E. The effects of aided language stimulation upon verbal output and augmentative communication during storybook reading for children with pervasive developmental disabilities. The Johns Hopkins University, 1998.
- Buekelman, D. R., Mirenda, P. Augmentative and alternative communication. Supporting children and adults with complex communication needs. Paul H. Brookes Publishing Co., Baltimore 2013.
- Sennot, S. C., Light, J. C., McNaughton, D. AAC Modeling Intervention Research Review. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 2016.