Powiązane posty

Zdjęcie jest obrazkiem wyróżniającym dla wpisu eyetracking. Przedstawia oko w odcieniach niebieskiego i dookoła niego rozchodzące się w kółko pojedyncze kreski. Zawiera równiez napis: sklep-aac.pl

Eyetracking

Eyetracking, czyli komunikacja wzrokiem. Mało kto o takim sposobie komunikowania się wie. Użytkownik patrzy na...
Czytaj więcej

W AAC chodzi o…

Zdjecie jest obrazkiem wyróżniającym dla wpisu W AAC chodzi o. Przedstawia szaro- kremową teksturę na której widnieją napisy: w aac nie chodzi o to,co chcesz usłyszeć i napis sklep-aac.pl

W AAC chodzi o to, co ktoś chce powiedzieć, a nie o to, co Ty chcesz usłyszeć.

Alternatywna i wspomagająca komunikacja (AAC) to narzędzie, które daje głos dzieciom i dorosłym z trudnościami w komunikacji werbalnej. Niezależnie od wieku czy stopnia niepełnosprawności, osoby te mają swoje potrzeby, myśli i pragnienia, które chcą wyrazić. Często jednak pojawia się problem, który można sprowadzić do fundamentalnego pytania: czy w AAC chodzi o to, co opiekun chce usłyszeć, czy o to, co ktoś chce powiedzieć?

Znaczenie intencji w komunikacji

Komunikacja jest złożonym procesem, w którym przekazywanie myśli, uczuć i informacji odbywa się na wielu poziomach. W tradycyjnej interakcji językowej to dorosły/ opiekun często prowadzi rozmowę. Zadaje pytania i oczekuje konkretnych odpowiedzi. W przypadku osób korzystających z AAC ta dynamika może ulec zmianie. Warto zrozumieć, iż głównym celem komunikacji w AAC nie jest uzyskanie odpowiedzi, którą dorosły chciałby usłyszeć. Lecz umożliwienie dziecku, czy osobie dorosłej wyrażenia tego, co jest dla niego istotne.

Osoby komunikujące się za pomocą systemów AAC nie zawsze odpowiadają na pytania w taki sposób, jak oczekuje tego dorosły. Czasem wybierają inne symbole, kierują rozmowę w niespodziewanym kierunku. Bądź pokazują, że mają zupełnie inne potrzeby niż te, które były przewidywane. To jednak nie oznacza, że komunikacja zawiodła. Wręcz przeciwnie, jest to dowód na to, że dziecko, czy dorosły korzysta z narzędzi AAC, aby wyrazić swoje myśli i intencje – a to jest najważniejsze.

Zrozumieć perspektywę użytkownika

W AAC kluczowe jest zrozumienie, że dziecko, czy dorosły użytkownik może mieć inne priorytety niż dorosły/ opiekun. Dorosły może pytać o konkretne rzeczy, np. o to, co dziecko chce zjeść na obiad, a dziecko może w tym momencie myśleć o zabawce, którą chce się bawić. To, co wydaje się nieistotne dla dorosłego, może mieć ogromne znaczenie dla dziecka. Użycie AAC daje mu przestrzeń do tego, aby wyrazić swoje potrzeby, nawet jeśli nie są one związane bezpośrednio z pytaniem zadanym przez opiekuna czy nauczyciela.

Barbara Winczura w swojej książce Dzieci o specjalnych potrzebach komunikacyjnych. Diagnoza, edukacja, terapia podkreśla, że dzieci uczą się języka w taki sam sposób jak ich typowo rozwijający się rówieśnicy – poprzez interakcje z otoczeniem. Dlatego AAC nie może być jedynie narzędziem do uzyskiwania od nich określonych odpowiedzi. Powinno być środkiem do budowania dialogu, który pozwala dziecku na spontaniczność i inicjatywę w komunikacji.

Znaczenie autonomii w AAC

Jednym z najważniejszych aspektów AAC jest zapewnienie użytkownikowi autonomii komunikacyjnej. Dziecko, czy dorosły które korzysta z AAC, powinno mieć możliwość decydowania o tym, co chce powiedzieć i kiedy. Badania pokazują, że dzieci, które mają większą kontrolę nad komunikacją, są bardziej zaangażowane w interakcje i chętniej korzystają z narzędzi AAC. Dzięki temu rozwijają swoje kompetencje językowe i społeczne na znacznie wyższym poziomie.

Dając dziecku swobodę w wyborze tematów rozmowy, dorosły pokazuje, że szanuje jego intencje i potrzeby. AAC nie jest jedynie narzędziem do nauczania języka czy wywoływania odpowiedzi na zadane pytania. To most, który łączy świat dziecka z otaczającym je środowiskiem, dając mu możliwość wyrażania własnych myśli.

AAC jako narzędzie budowania relacji

W AAC chodzi także o relacje. Gdy dorosły zadaje pytania, oczekując określonych odpowiedzi, komunikacja może stać się jednostronna. Zamiast tego, warto postawić na interakcje, w których dziecko ma szansę swobodnie się wyrażać. Pytania otwarte, obserwowanie, co dziecko chce powiedzieć za pomocą swoich narzędzi AAC, daje mu przestrzeń do pełnego uczestnictwa w rozmowie.

Komunikacja to nie tylko wymiana informacji – to również budowanie więzi i zrozumienia. Gdy dziecko czuje, że jest słuchane i jego słowa mają znaczenie, zyskuje pewność siebie. To właśnie w takich momentach AAC spełnia swoją najważniejszą rolę: daje dziecku głos i sprawia, że jest ono częścią dialogu, a nie tylko biernym odbiorcą pytań.

Znaczenie cierpliwości i elastyczności

Korzystanie z AAC wymaga od dorosłych cierpliwości i elastyczności. Proces komunikacji z dzieckiem korzystającym z alternatywnych form porozumiewania się może być dłuższy, a odpowiedzi mniej przewidywalne. Jednak cierpliwość i otwartość na to, co dziecko ma do powiedzenia, są kluczowe dla budowania skutecznej komunikacji.

Ważne jest, aby nie narzucać swojego scenariusza rozmowy, ale pozwolić dziecku prowadzić dialog na swoich warunkach. Dorośli muszą być gotowi na to, że odpowiedzi dziecka mogą nie być zgodne z oczekiwaniami, ale to właśnie w takich chwilach AAC pokazuje swoją pełną moc – pozwala użytkownikowi wyrazić siebie w sposób, który dla niego jest najważniejszy.

Podsumowanie

W AAC nie chodzi o to, aby usłyszeć to, czego my oczekujemy. Kluczowe jest, aby dać dziecku, czy dorosłemu przestrzeń do wyrażania swoich myśli, uczuć i potrzeb. To oni, a nie dorosły, czy opiekun decyduje, co jest istotne w danym momencie. Komunikacja za pomocą AAC to nie tylko narzędzie do uzyskiwania odpowiedzi – to przestrzeń dla dziecka, w której może ono swobodnie wyrażać siebie i budować relacje z otoczeniem.

Bibliografia

  1. Winczura, B. Dzieci o specjalnych potrzebach komunikacyjnych. Diagnoza, edukacja, terapia. Harmonia Universalis, Gdańsk 2015.
  2. Buekelman, D.R., Mirenda, P. Augmentative and Alternative Communication. Supporting children and adults with complex communication needs. 3rd ed. Paul H. Brookes Publishing Co., Baltimore 2013.
  3. Light, J. Toward a Definition of Communicative Competence for Individuals Using Augmentative and Alternative Communication Systems. Augmentative and Alternative Communication 1989, 5 (2), 137–144.
  4. Drager, K.D.R., Postal, V.J., Carrolus, L., Castellano, M., Gagliano, C., Glynn, J. The effect of aided language modeling on symbol comprehension and production in two preschoolers with autism. American Journal of Speech-Language Pathology 2006, 15, 112–125.