Eyetracking, czyli komunikacja za pomocą oczu
To nowoczesna metoda komunikacji, przeznaczona dla osób, które z powodu głębokiej niepełnosprawności fizycznej, nie są w stanie komunikować się inaczej. Umożliwia ona użytkownikom sterowanie urządzeniami i porozumiewanie się za pomocą ruchów oczu. Jest szczególnie istotna dla osób z ograniczoną zdolnością do mówienia lub z poważnymi niepełnosprawnościami ruchowymi, które nie mogą korzystać z tradycyjnych form komunikacji.
Zastosowanie technologii śledzenia wzroku
Technologię eyetrackingu stosuje się u osób po urazach mózgowo-czaszkowych, udarach, niedotlenieniach oraz interwencjach neurochirurgicznych. Korzystają z niej również pacjenci neurologiczni, w tym osoby z chorobami neurodegeneracyjnymi, takimi jak stwardnienie rozsiane czy stwardnienie zanikowe boczne. Eyetracking jest także pomocny w przypadku osób z zespołem zamknięcia oraz dzieci z zaburzeniami rozwojowymi, na przykład z autyzmem. Ta technologia pozwala użytkownikom kontrolować komputer za pomocą wzroku, co daje im poczucie sprawczości i samodzielności w podejmowaniu decyzji .
Jak działa eyetracking?
Eyetracking monitoruje punkt, na który patrzy użytkownik. Technologia wykorzystuje światło podczerwone (IR), które oświetla oko. Odbicia na rogówce są rejestrowane przez kamerę, a następnie analizowane przez algorytm. W ten sposób określa się, gdzie użytkownik patrzy na ekranie. Urządzenia, takie jak PCEye, Tobii Dynavox czy C-Eye, wykorzystują te zasady działania. Ważne jest, aby poprawnie ustawić urządzenie i przeprowadzić kalibrację, by zapewnić dokładność śledzenia wzroku. Dzięki temu osoby o różnym stopniu niepełnosprawności mogą korzystać z tej technologii .
Korzyści z używania eyetrackingu
Eyetracking przynosi wiele korzyści zarówno użytkownikom, jak i ich opiekunom. Śledzenie aktywności wzrokowej pacjenta pozwala lepiej zrozumieć, na co zwraca uwagę i jak reaguje na bodźce. Dzięki temu terapeuci mogą dostosować metody terapeutyczne oraz interwencje komunikacyjne. Umożliwia to lepsze dostosowanie strategii do indywidualnych potrzeb pacjenta .
Technologia eyetrackingu znacząco poprawia jakość życia osób, które nie mogą komunikować się werbalnie. Umożliwia samodzielne porozumiewanie się, co zwiększa ich niezależność i kontrolę nad życiem. Dla wielu użytkowników możliwość wyrażania myśli i uczuć za pomocą ruchów oczu jest ogromnym osiągnięciem, które poprawia ich codzienne funkcjonowanie .
Bezpieczeństwo medyczne eyetrackingu
Eyetracking to metoda bezpieczna medycznie, która nie wywołuje napadów padaczki, co czyni ją odpowiednią dla szerokiego grona użytkowników, w tym dla osób z zaburzeniami neurologicznymi. Technologia działa w oparciu o dwa oświetlacze podczerwieni (IR), które emitują światło na rogówkę oka. Odbicia tych oświetlaczy są rejestrowane przez kamerę, co pozwala komputerowi na precyzyjne określenie, na co użytkownik patrzy w danym momencie.
Aby eyetracking był łatwy i wygodny w obsłudze, należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie oświetlenie pomieszczenia oraz właściwe ustawienie sprzętu. Należy również postępować zgodnie z instrukcją użytkowania urządzenia, aby zapewnić jego prawidłowe działanie i dokładność śledzenia wzroku. Dbałość o te elementy sprawia, że korzystanie z technologii eyetrackingu jest efektywne i komfortowe dla użytkownika.
Przykłady zastosowania eyetrackingu
Eye trackery, takie jak C-Eye, mogą być używane indywidualnie oraz w szpitalach. Wersja C-Eye II PRO, z wbudowanym modułem mediContact, sprawdza się w oddziałach intensywnej terapii i rehabilitacji. Eyetracking umożliwia komunikację z pacjentami, którzy czasowo lub na stałe nie mogą mówić. Używa się go także u dzieci z autyzmem, aby stymulować wzrok i rozwijać umiejętności komunikacyjne. Programy takie jak Grid 3, Snap Core, CoughDrop i Tobii Communicator 5 dostosowują metodę komunikacji do potrzeb użytkowników .
Wyzwania i ograniczenia
Eyetracking, choć oferuje wiele korzyści, wymaga odpowiedniego przygotowania. Kalibracja urządzeń jest konieczna, aby system działał prawidłowo. Wzrok wielu użytkowników, zwłaszcza po urazach neurologicznych, może być osłabiony. Spastyczność mięśni gałki ocznej może utrudniać korzystanie z eyetrackingu. Około 90% osób z afazją ma zaburzone pole widzenia, co wymaga dodatkowego wsparcia .
Droga progresji wzroku
Droga progresji wzroku obejmuje etapy rozwoju umiejętności kontrolowania ruchów oczu. Zaczyna się od nauki fiksacji wzroku, czyli umiejętności skupienia spojrzenia na jednym punkcie. Następnie użytkownik uczy się śledzenia poruszających się obiektów. Kolejnym krokiem jest selektywna uwaga wzrokowa, czyli wybieranie pomiędzy wieloma bodźcami wizualnymi. Regularne ćwiczenia i wsparcie terapeutyczne pozwalają użytkownikom eyetrackingu na stopniowe doskonalenie tych umiejętności i zwiększenie samodzielności .
Podsumowanie
Eyetracking to innowacyjna technologia, która rewolucjonizuje komunikację dla osób z ograniczoną zdolnością do mówienia i ruchu. Umożliwia śledzenie wzroku, co daje użytkownikom większą niezależność i samodzielność. Choć wymaga odpowiedniej kalibracji i przygotowania, oferuje nieocenione korzyści dla osób z różnymi potrzebami komunikacyjnymi. Eyetracking to narzędzie, które ma potencjał do szerokiego zastosowania w medycynie i edukacji specjalnej, dając nadzieję na lepsze jutro dla wielu osób.
Literatura
- Duchowski, A. T. (2017). Eye Tracking Methodology: Theory and Practice. Springer International Publishing.
- Holmqvist, K., Nyström, M., Andersson, R., Dewhurst, R., Jarodzka, H., & van de Weijer, J. (2011). Eye Tracking: A Comprehensive Guide to Methods and Measures. Oxford University Press.
- Tobii Dynavox. (2021). Getting Started with Eye Gaze. Retrieved from www.tobiidynavox.com.
- Pishkin, V., et al. (2018). „Clinical Applications of Eye Tracking in Neurological Assessment.” Journal of Clinical Neurophysiology, 35(6), 462-470.
- Beukelman, D. R., & Mirenda, P. (2013). Augmentative and Alternative Communication: Supporting Children and Adults with Complex Communication Needs. Paul H. Brookes Publishing Co.